...بحث آن نیست که آیا استعمار به لحاظ اخلاقی درست است یا نه ؟ صد البته که در هیچ مرام و مذهبی استعمار دیگران و بردن منابع و اموال آنان مورد تائید قرار نگرفته است. بحث ما هم بر سر آن نیست که چون انگلیسی ها قوی بودند حق داشتند که ما را به استعمار در آوردند و ما هم اگر میتوانستیم میباید مثل آنان عمل میکردیم. حاشا و کلاً که چنین قصد و قرضی در میان باشد.
بلکه بحث بر سر آنست که چه شد و چرا ما آنقدر عقب افتادیم که نتوانستیم از منافع و منابع خودمان نگه داری نمائیم و متقابلاً آنان اینقدر قدرتمند شدند که توانستند بر سر ما سوار شوند ؟ این ها سوالاتی هستند که مدافعین نظریه «استعمار عامل عقب ماندگی» هرگز نه مطرح کرده اند و نه به طریق اولی در مقام پاسخگویی به آن برامده اند. فی الواقع آنان مخروط تاریخ معاصر ایران به همراه بحث اینکه چرا ایران کشوری عقب مانده شد را کاملاً وارونه کرده و به جای پرداختن به علت , به سراغ معلول رفتند. به جای پرداختن به اینکه چه شد و چرا ما آنقدر ضعیف شدیم که انگلستان توانست بر گرده ما سوار شود, به سوار شدن انگلستان برگرده ما که معلول است, پرداخته اند. به جای نشان دادن علت عقب ماندگی, علت آنکه چگونه و چرا ایران در نهایت مجموعه ای از فقدان ها شد, ورود استعمار را که خود در حقیقت معلول عقب ماندگی ما بود, به جای علت به خورد ما دادند....صادق زیبا کلام, کتاب سنت و مدرنیته , صفحه 127 تا 128
بلکه بحث بر سر آنست که چه شد و چرا ما آنقدر عقب افتادیم که نتوانستیم از منافع و منابع خودمان نگه داری نمائیم و متقابلاً آنان اینقدر قدرتمند شدند که توانستند بر سر ما سوار شوند ؟ این ها سوالاتی هستند که مدافعین نظریه «استعمار عامل عقب ماندگی» هرگز نه مطرح کرده اند و نه به طریق اولی در مقام پاسخگویی به آن برامده اند. فی الواقع آنان مخروط تاریخ معاصر ایران به همراه بحث اینکه چرا ایران کشوری عقب مانده شد را کاملاً وارونه کرده و به جای پرداختن به علت , به سراغ معلول رفتند. به جای پرداختن به اینکه چه شد و چرا ما آنقدر ضعیف شدیم که انگلستان توانست بر گرده ما سوار شود, به سوار شدن انگلستان برگرده ما که معلول است, پرداخته اند. به جای نشان دادن علت عقب ماندگی, علت آنکه چگونه و چرا ایران در نهایت مجموعه ای از فقدان ها شد, ورود استعمار را که خود در حقیقت معلول عقب ماندگی ما بود, به جای علت به خورد ما دادند....صادق زیبا کلام, کتاب سنت و مدرنیته , صفحه 127 تا 128